Tarihçesi

Dokuz Kumalak, Türk dünyasının kadim strateji oyunlarından biridir. Özellikle Kazakistan, Kırgızistan ve diğer Orta Asya ülkelerinde “Dokuz Korgool” adıyla bilinen bu oyun, binlerce yıldır bozkır kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır. Göçebe yaşam tarzının bir yansıması olarak, deve gübresi ya da küçük taşlarla yere çizilen kuyularda oynandığı bilinmektedir.

UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras olarak tescillenen Dokuz Kumalak, hem kültürel değerleri hem de stratejik düşünce becerisini yansıtan bir zeka sporu olarak günümüzde yeniden yaygınlaşmaktadır.

Oyun Malzemeleri

Dokuz Kumalak, özel tasarlanmış bir tahta üzerinde ve taşlarla oynanır:

  • Oyun Tahtası: Her oyuncuya ait 9 küçük kuyu (toplam 18 kuyu) ve her oyuncunun önünde 1 büyük hazine kuyusu (kazanç kuyusu).
  • Oyun Taşları (Kumalak/Korgool): Toplamda 162 taş kullanılır. Her oyuncunun 81 taşı olur. Taşlar oyunun başlangıcında 9 kuyuya eşit olarak (her birine 9 taş) dağıtılır.

Oyunun Amacı

Oyunun temel amacı, rakibinden daha fazla taş toplayarak kendi hazine kuyusunda biriktirmektir. Oyun sonunda hazinede 82 veya daha fazla taş toplayan oyuncu oyunu kazanır.

Oyun Kuralları

  1. Başlangıç Düzeni: Her iki oyuncunun 9 kuyusunda da 9’ar taş bulunur.
  2. Hamle: Oyuncu kendi kuyularından birini seçer, içindeki tüm taşları alır ve sağdan sola doğru (saat yönünün tersine) birer birer dağıtır.
  3. Son Taşın Önemi: Son taş rakibin kuyusuna düşerse ve o kuyudaki taş sayısı çift olursa, tüm taşlar oynayan oyuncunun hazinesine alınır.
  4. Tuzdik (Özel Kural): Oyuncu, rakibinin kuyularından birini “tuzdik” (özel kuyu) olarak kazanabilir. Bu kuyuya her düşen taş otomatik olarak hazinesine aktarılır. Ancak her oyuncunun yalnızca bir tuzdik hakkı vardır ve rakibin aynı numaralı kuyusu tuzdik olamaz.
  5. Oyun Sonu: Oyunculardan birinin tüm kuyuları boşaldığında oyun sona erer. Kalan taşlar rakibin hazinesine eklenir.

Stratejik ve Eğitsel Boyutu

Dokuz Kumalak, sadece taş toplama oyunu değil, ileri seviye strateji gerektiren bir zeka sporudur.

  • Öngörü: Rakibin hamlelerini tahmin etme ve önceden hesap yapma becerisi kazandırır.
  • Matematiksel Düşünme: Taşların dağıtımı ve sonuçlarının hesaplanması zihinsel işlem hızını geliştirir.
  • Sabır ve Planlama: Oyuncular uzun vadeli planlar yaparak doğru zamanda avantaj elde etmeyi öğrenir.

Bu yönleriyle Dokuz Kumalak, satranç ve diğer strateji oyunlarıyla aynı seviyede entelektüel bir zeka oyunu olarak kabul edilmektedir.

Günümüzde Dokuz Kumalak

Bugün Dokuz Kumalak, Kazakistan ve Kırgızistan başta olmak üzere birçok ülkede ulusal spor dalı olarak oynanmaktadır. Dünya çapında turnuvaları düzenlenmekte, uluslararası federasyonlar tarafından yönetilmektedir.

Türkiye’de de Konfederasyonumuzun öncülüğünde turnuvalar, eğitim atölyeleri ve tanıtım etkinlikleriyle yaygınlaştırılmakta, okullarda öğrencilere öğretilmektedir.

Dokuz Kumalak Oynamak İsteyenler İçin

  • Öğrenmek: Konfederasyonumuzun açtığı kurs ve atölyelere katılabilirsiniz.
  • Katılmak: Yerel ve uluslararası turnuvalarda yer alarak oyunun heyecanını yaşayabilirsiniz.
  • Destek Olmak: Kültürel mirasımızı yaşatmak için düzenlenen projelere katkı sağlayabilirsiniz.